Conclusie A-G IJzerman 17 februari 2023, ECLI:NL:PHR:2023:188

01-03-2023 | Categorie: Jurisprudentie

Man en vrouw waren gehuwd in algehele gemeenschap van goederen. Zij hadden 1,5 maand vóór het overlijden van de man in hun huwelijkse voorwaarden vastgelegd dat de man voor 10% en de vrouw voor 90% gerechtigd is tot zowel de goederen als de schulden van de huwelijksgemeenschap. Anders dan de inspecteur had de rechtbank geoordeeld dat het aangaan van de huwelijkse voorwaarden niet heeft geleid tot een belaste schenking. Verder zijn de ficties van art. 11 lid 2 en lid 4 SW niet van toepassing. Ook is geen sprake van fraus legis. Het hof volgt de rechtbank in diens oordeel omtrent de eerste twee punten. Anders dan de rechtbank is het hof van oordeel dat het beroep van de inspecteur op het leerstuk van fraus legis slaagt. Volgens het hof zouden doel en strekking van art. 1 lid 1 en lid 7 SW en art. 12 SW worden miskend als het aangaan van de huwelijkse voorwaarden in het onderhavige geval niet op één lijn zou worden gesteld met een schenking. Tevens acht het hof het aangaan van de huwelijkse voorwaarden in overwegende mate – doorslaggevend – ingegeven door belastingverijdelende motieven.
Thans heeft A-G IJzerman conclusie genomen. Volgens de A-G kon het hof op begrijpelijke wijze komen tot het oordeel dat de wijziging van de huwelijkse voorwaarden heeft plaatsgevonden in het zicht van overlijden van de man. Daarmee is, aangezien de vrouw daartegen geen zodanige reële, zakelijke motieven heeft aangevoerd, het ontgaan van erfbelasting als motief gegeven.
De overweging van het hof dat sprake is van een bevoordeling van de vrouw die heeft plaatsgevonden binnen 180 dagen voor het overlijden van erflater die op één lijn moet worden gesteld met een schenking, lijkt de A-G in principe juist. Hoewel op dat moment formeel geen vermogensverschuiving plaatsvindt, betekent de wijziging van de huwelijksgemeenschap naar 90% voor de vrouw en 10% voor de man in het zicht van overlijden, dat op het moment van de wijziging van de huwelijkse voorwaarden de verschuiving van het vermogen van de man naar de vrouw zo goed als zeker is. Immers is er geen sprake van enigszins gelijke levens- en sterftekansen. Daaraan voegt de A-G toe dat het hier aanvaarden van de beoogde fiscale gevolgen van wijziging van de huwelijkse voorwaarden, de weg zou openen naar een herhaalbaar en willekeurig ontgaan van erfbelasting. Dat acht de A-G in strijd met doel en strekking van de Successiewet.
Aldus faalt het middel dat door de vrouw is gesteld. De eerste klacht van de Staatssecretaris dat door de wijziging van de huwelijkse voorwaarden sprake is van een schenking faalt. Dat geldt ook voor de tweede klacht als gericht tegen het niet toepassen van artikel 11 SW door het hof.

Meer informatie:

• Conclusie A-G IJzerman 17 februari 2023, ECLI:NL:PHR:2023:188