Onduidelijkheid over de wettelijke verhoging van art. 4:13 lid 4 BW? Niet bij het eerste overlijden maar wel bij het tweede? (FTV 2025/11)

22-04-2025 | Categorie: Literatuur

Het afgelopen jaar kreeg de auteur meerdere keren de vraag hoe het zit met de wettelijke verhoging bij de wettelijke verdeling en de heffing van erfbelasting bij het overlijden van de eerststervende echtgenoot. De wet spreekt van een jaarlijkse verhoging voor zover de wettelijke rente hoger is dan zes, een variabele rente dus. Dit levert bij het eerste overlijden geen onduidelijkheid op. In dit artikel stelt de auteur de vraag of de wettelijke verhoging bij het tweede overlijden wel tot onduidelijkheid leidt.
De fiscale behandeling van de wettelijke verhoging bij het eerste overlijden is echter volstrekt duidelijk. Voor de Successiewet wordt een vordering uit hoofde van de wettelijke verdeling en de daarmee corresponderende schuld namelijk in aanmerking worden genomen als een renteloze vordering. Dat geldt als daarop de wettelijke verhoging van toepassing is. Hierdoor wordt de langstlevende geacht het fictieve vruchtgebruik van de vorderingen van de kinderen te hebben. Ongeacht of de wettelijke rente nu hoger is dan 6% of niet. Vervolgens besteedt de auteur ook aandacht aan variabele rentes zoals deze voor de wijziging van het erfrecht in testamenten werden opgenomen.
De wettelijke rente is per 1 januari 2025 verlaagd naar 6%. Verschillende nieuwsberichten constateerden daarop, dat daarmee ook de oprenting van erfrechtelijke vorderingen volgens de wettelijke verhoging eindigt. Maar is dat wel zo? Stel, dat de wettelijke rente tot 1 januari 2026 ongewijzigd blijft (6%). Als een erflater is overleden op 31 december 2024, hoeveel bedraagt dan de wettelijke verhoging over het eerste jaar? Bedraagt de verhoging van 31 december 2024 tot 31 december 2025 1% en vervolgens van 31 december 2025 tot 31 december 2026 0%? Of bedraagt de verhoging uitsluitend op 31 december 2024 1% en van 1 januari 2025 tot 31 december 2025 0%? Moet de verhoging ‘per jaar’ worden vastgesteld of volgt deze de fluctuatie van de wettelijke rente? Het antwoord op deze vraag is ook voor de erfbelasting van belang. Op grond van jurisprudentie, waaraan de Belastingdienst zich conformeert, geldt ten aanzien van de overbedelingsschuld bij het tweede overlijden de waarde in het economische verkeer, dus inclusief daadwerkelijke renteschuld.
Eigenlijk is de conclusie: wil men onduidelijkheid over de oprenting bij de wettelijke verdeling voorkomen, dan moet de testateur in zijn testament een vaste rente opnemen of bepalen dat er geen rente over de vorderingen van de kinderen wordt bijgeschreven, in verband met de gewenste flexibiliteit aangevuld met een tenzij-clausule. Een andere optie is dat de erfgenamen binnen de aangiftetermijn voor de Successiewet een andere rente afspreken op basis van de wettelijke ‘tenzij-bepaling’.

Wanneer u een abonnement heeft op SDU Opmaat, dan kunt u middels de link het complete artikel raadplegen: artikel FTV 2025/11.
Met onze Calculators berekent u bij het tweede overlijden eenvoudig de eindwaarde van een overbedelings- of inbrengschuld berekenen op basis van een vaste enkelvoudige rente, een vaste samengestelde rente, de wettelijke verhoging, de wettelijke rente en het promessedisconto (tot 1 januari 2002. Sindsdien: depositorente). Ook rekent u een enkelvoudige rente om naar een samengestelde rente, berekent u het fictieve vruchtgebruik en kunt u bepalen of er sprake is van een bovenmatige rente. Neem contact met ons op voor meer informatie.